“Εἴμαστε σὲ κάποιο τέλος, μάλλον στὸ τέλος τῆς Νεωτερικότητος” (We Are at the End of Something, Probably at the End of Modernity), συνέντευξη τοῦ Ἀλαὶν ντὲ Μπενουὰ στὸ περιοδικὸ The American Renaissance, στὶς 22 Νοεμβρίου 2013.
(μετάφραση ἀπὸ τὸ πρωτότυπο)
Ἔχετε πεῖ ὅτι ἡ νεωτερικότητα εἶναι ὁ ἐχθρὸς τῆς ταυτότητος. Θὰ μπορούσατε νὰ μᾶς ἐξηγήσετε περαιτέρω αὐτὴν τὴν ιδέα;
Ὅταν κάποιος ἀναφέρεται στὴν νεωτερικότητα (modernity), θὰ πρέπει νὰ ἀναλογίζεται καὶ τὰ δύο νοήματα τοῦ ὅρου. Τὸ πρῶτο εἶναι γνωστὸ στὸν καθέναν: εἶναι οἱ ἀλλαγὲς τῆς ζωῆς ποὺ ἔρχονται μὲ περισσότερο ὑλικὸ πλουτισμό. Ἀλλὰ ἡ νεωτερικότητα εἶναι ἐπίσης καὶ τὸ προϊὸν μίας ἰδεολογίας ποὺ ἐνεφανίσθη τὸν 17ο καὶ 18ο αἰ. μὲ τὸν Διαφωτισμό. Εἶναι μία ἰδεολογία προόδου, τῆς ὁποίας ἡ βασικὴ ἰδέα εἶναι ὅτι τὸ ἀνθρώπινο εἶδος θὰ εἶναι συνεχῶς καλλίτερο. Τὸ μέλλον θὰ εἶναι καλλίτερο ἀπὸ τὸ παρὸν καὶ τὸ παρὸν καλλίτερο ἀπὸ τὸ παρελθόν. Γιὰ τὴν ἰδεολογία αὐτήν, τὸ παρελθὸν δὲν ἔχει ἀπολύτως τίποτε νὰ μᾶς διδάξῃ. Τὸ παρελθὸν εἶναι ἕνα νεκροταφεῖο ἀπαρχαιωμένων συνηθειῶν καὶ παραλόγων περιορισμῶν. Ἀντιθέτως ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ χρησιμοποιήσῃ τὴν λογικὴ του γιὰ νὰ ἀποφασίσῃ μόνος του τὶ θέλει.
Ἡ νεωτερικότητα ἐπίσης ἔχει μία καὶ μόνον ὁπτικὴ τῆς ἱστορίας. Ἡ ἰστορία δὲν εἶναι κυκλική, ὅπως ἦταν γιὰ τοὺς Ἕλληνες, ἀλλὰ μία εὐθεία γραμμή. Ἡ ἰδέα αὐτὴ προέρχεται ἀπὸ τὸν Ἰουδαϊσμὸ καὶ τὸν Χριστιανισμό, ποὺ ἔχουν ὡς βασικὴ θέση ὅτι ὑπάρχει μία ἀπόλυτη ἀρχὴ καὶ ἕνα ἀπόλυτο τέλος στὴν ἱστορία. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι ὁμοίως ἕνας καὶ μόνον. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι πρέπει νὰ περάσουν ἀπὸ ἀκριβῶς τὰ ἴδια στάδια καὶ νὰ φτάσουν στὸ ἀκριβῶς ἴδιο ἐπίπεδο ἀναπτύξεως. Αὐτὸς εἶναι ὁ μῦθος τῆς ἀναπτύξεως, τῆς τεχνολογικῆς προόδου.
Ἔτσι, ὁτιδήποτε εἶναι νέο ἔχει ἀξία μόνον καὶ μόνον ἐπειδὴ εἶναι νέο. Ὑπάρχει ἕνας φετιχισμὸς τοῦ καινοῦ. Ὅταν λοιπὸν ὁμιλεῖτε γιὰ νεωτερικότητα θὰ πρέπει νὰ ἀναλογίζεσθε ὄχι μόνον τὴν ὑλικὴ διάσταση ἀλλὰ καὶ τὴν ἰδεολογική. Ἡ νεωτερικότητα εἶναι ἐγγενῶς ἀνταγωνιστικὴ πρὸς τὶς συλλογικὲς ταυτότητες ἐπειδὴ τέτοιες ταυτότητες εἶναι ἐμπόδιο στὴν πορεία τῆς προόδου πρὸς μία καὶ μόνον (ἐνιαία) ἀνθρωπότητα.
Φυσικὰ ἡ νεωτερικότητα ἔχει καὶ ἕνα δυνατὸ οἰκονομικὸ στοιχεῖο. Στὴν Εὐρώπη συνεδέθη μὲ τὴν ἄνοδο τῆς ἀστικῆς τάξεως καὶ τῶν ἐμπορικῶν της ἀξιῶν. Αὐτὸ εἶναι τὸ πρόβλημα τοῦ καπιταλισμοῦ. Θέλει νὰ ὀργανώνῃ συνεχῶς νέες ἀγορές – μία παγκόσμια ἀγορά, μία πλανητικὴ ἀγορά – καὶ οἱ συλλογικὲς ταυτότητες κατακερματίζουν αὐτὴν τὴν ἀγορά.
Οἱ Εὐρωπαῖοι ἔχουν συχνά κριτικάρει τὶς ΗΠΑ ὡς ὑλιστικὴ κοινωνία, ἀλλὰ δὲν εἶναι κάθε κοινωνία τέτοια; Δὲν εἶναι μέρος τῆς ἀνθρωπίνου φύσεως νὰ θέλῃ πάντα περισσότερα;
Σωστὰ καὶ μὲ αὐτὴν τὴν ἔννοια θὰ ἔλεγα ὅτι σήμερα εἴμαστε ὅλοι Ἀμερικανοί. Καὶ εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ἐπιθυμία νὰ ἔχῃ κάποιος περισσότερα εἶναι μέρος τῆς ἀνθρωπίνου φύσεως. Ἡ διαφορὰ εἶναι ὅμως ὅτι τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς Εὐρωπαϊκῆς θρησκείας καὶ φιλοσοφίας ἔχει βασισθεῖ σὲ ἀξίες ποὺ εἶναι πιὸ σημαντικές, ὅτι γιὰ λόγους ἠθικῆς ἢ θρησκείας ἢ φιλοσοφίας δὲν θὰ πρέπει νὰ ὑποτασσόμαστε στὴν ἀπληστία καὶ τὴν ὄρεξη γιὰ περισσότερο πλουτισμό.
Αὐτὸ ἦταν διαφορετικὸ στὴν Ἀμερικὴ ἐξαιτίας τῆς προτεσταντικῆς Καλβινιστικῆς ἰδέας περὶ τῶν ἐκλεκτῶν – ὅτι ὁ Θεὸς τοὺς δείχνει τὴν ἀποδοχή του μὲ τὸ νὰ τοὺς δίνῃ πλουτισμό. Ξέρεις τὴν θεωρία τοῦ Μάξ Βέμπερ γιὰ τὴν σύνδεση μεταξὺ Προτεσταντισμοῦ καὶ ἀνόδου καπιταλισμοῦ. Νομίζω λοιπὸν αὐτὰ τὰ πράγματα κάνουν τεράστια διαφορά.
Στὶς Καθολικὲς χῶρες τὰ χρήματα εἶναι πάντα ὕποπτα – ἀκόμη καὶ ἐὰν ὅλοι θέλουν περισσότερα παρὰ λιγότερα. Αὐτὸ μπορεῖς νὰ τὸ δεῖς γιὰ παράδειγμα στὴν Γαλλία ὅπου θὰ ἦταν ἀδύνατον γιὰ ἕναν πλούσιο νὰ ἐκλεγῃ ἀρχηγὸς τοῦ κράτους. Κανεῖς δὲν θὰ ψήφιζε ἕναν ἐκατομμυριοῦχο. Ἡ ἰδέα εἶναι ἀποκρουστική. Ἀλλὰ στὴν Ἀμερικὴ ἐὰν ἕνας ὑποψήφιος εἶναι ἐκατομμυριοῦχος τότε ἐκλαμβάνεται ὡς ἐπιτυχημένος καὶ ἰκανός.
Ἔτσι στὴν Εὐρώπη οἱ ἄνθρωποι κρύβουν αὐτὰ ποὺ ἔχουν. Δὲν λένε πόσα βγάζουν. Στὴν Ἀμερικὴ ὑπάρχει ἕνα πάθος μὲ τοὺς ἀριθμούς, καὶ τὰ πάντα εἶναι μία ὑπολογίσιμη ποσότητα. Ξέρουν πόσα πλήρωσαν γιὰ τὸ κάθε τί. Ἔρχονται στὸν πύργο τοῦ Ἄιφελ καὶ ρωτοῦν ‘πόσα εἶναι τὰ σκαλιά μέχρι τὴν κορυφή;’ Δὲν καταλαβαίνουν τὴν διαφορὰ ποσότητος καὶ ποιότητος.
Ὑπάρχει κάτι πέραν ἀπὸ τὸν Καθολικισμὸ ποὺ ἔχει προστατεύσει τὴν Εὐρώπη ἀπὸ τὰ ἴδια ἐπίπεδα ὑλισμού ἐκεῖ;
Ὄχι πιά. Σήμερα, ὁ καθένας βλέπει τὶς ἴδιες ταινίες, ἀκούει τὴν ἴδια μουσική, ζεῖ στὸ ἴδιο εἶδος σπιτιῶν. Αὐτὸ εἶναι κάτι ποὺ μὲ ἀπασχολεῖ πολύ. Ἔχω ταξιδέψει πολύ, καὶ κάθε χρόνο βλέπω τον κόσμο νὰ γίνεται ὅλο καὶ πιὸ ὅμοιος. Αὐτὸ τὸ ὀνομάζω ἰδεολογία τῆς ὁμοιότητος. Ἡ ἰδεολογία αὐτὴ μπορεῖ νὰ πάρει θρησκευτικὲς καὶ μή-θρησκευτικὲς μορφές, ἀλλὰ ἡ κεντρικὴ ἰδέα εἶναι ὅτι εἴμαστε ὅλοι μέρος τῆς ἀνθρωπότητος, ὅτι εἴμαστε ἀδέλφια τῆς ἴδιας οἰκογενείας. Μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν διαφορές, ἀλλὰ εἶναι ἄνευ σημασίας καὶ θὰ πρέπει εἴτε νὰ ἐξαλειφθοῦν εἴτε νὰ μετατραποῦν σὲ ἀπλὸ φολκλόρ. Οἱ Ἰνδιάνοι τῆς Ἁμερικῆς κάνουν τοὺς χοροὺς γιὰ τοὺς τουρίστες, ὅμως αὐτὸ δὲν εἶναι παραδοσιακὴ ζωή.
Ποία εἶναι ἡ λύση σὲ αὐτὸ τὸ πρόβλημα τῆς ὁμοιότητος;
Γιὰ νὰ δοῦμε τὶς λύσεις θὰ πρέπει νὰ συλλάβουμε τὴν παγκοσμιοποίηση ὡς μία διαλεκτική. Ὅσο περισσότερο ὁμογενοποιεῖται ὁ κόσμος, τόσο περισσότερο ὑπάρχει ἐξέγερση. Ἔτσι ἡ ὤθηση ποὺ ὁμογενοποιεῖ τὸν πλανήτη δημιουργεῖ νέα εἰδη κατακερματισμοῦ, νέα εἰδη διαιρέσεων. Μερικὲς φορὲς αὐτὴ ἡ ἀντίσταση μπορεῖ νὰ εἶναι ὑπερβολική – μπορεῖ νὰ λάβῃ τὴν μορφὴ τῆς τρομοκρατίας, γιὰ παράδειγμα.
Ἡ λύση εἶναι νὰ ἐργασθοῦμε σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο. Πιστεύω ἀκράδαντα στὴν τοπικότητα. Σημαίνει περισσότερη ἄμεση δημοκρατία, σημαίνει ἐργασία γιὰ τὴν δημιουργία πιὸ ἀπελευθερωμένων χώρων. Γι’ αὐτὸ δὲν πιστεύω τόσο πολὺ στὴν πολιτική. Θεωρῶ ὅτι ὁ καιρὸς τῶν πολιτικῶν κομμάτων ἔχει παρέλθει. Τὰ κόμματα ἐναλάσσονται, ἀλλὰ δὲν εἶναι πραγματικὲς ἐναλλακτικὲς λύσεις. Στὴν Γαλλία εἶναι ἡ Δεξιὰ ἢ ἡ Ἀριστερά, ἢ ἡ Ἀριστερά ἢ ἡ Δεξιά, καὶ ὅλα παραμένουν τὰ ἴδια.
Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ τόσοι πολλοὶ ἄνθρωποι ἔχουν ἀπαυδήσει μὲ αὐτὸ ποὺ ὀνομάζουμε «νέα τάξη» πολιτικῶν, χρηματιστῶν, καὶ ΜΜΕ. Ὑπάρχη ἡ εὐρέως διαδεδομένη αἴσθηση ὅτι αὐτὴ ἡ κατηγορία δὲν καταλαβαίνει τὴν καθημερινὴ ζωὴ τῶν πολιτῶν, ὅτι εἶναι ἀπομακρυσμένη, ὅτι δὲν εἶναι ἀφοσιωμένη σὲ ἕνα συγκεκριμένο ἔθνος, ἀλλὰ ὅτι ἀντιθέτως ἔχει κοινὰ συμφέροντα μὲ μία διεθνὴ νέα κατηγορία. Αὐτὸς εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους τῆς ἀνόδου τῶν λεγόμενων λαϊκιστικῶν κομμάτων, ποὺ εἶναι τὸ πιὸ ἐνδιαφέρον πολιτικὸ φαινόμενο τῶν τελευταίων 10 ἢ 20 ἐτῶν.
Τὶ ἄλλα παραδείγματα ὑπάρχουν αὐτῆς τῆς ἀντιστάσεως στὴν παγκοσμιοποίηση;
Ὁρισμένες χῶρες ἀντιστέκονται πολὺ καλά. Ἡ Κίνα, γιὰ παράδειγμα. Ἦμουν στὴν Κίνα πρὶν ἀπὸ λίγο καιρό. Φυσικὰ θὰ δεῖτε νέους ἀνθρώπους κολλημένους στὰ βιντεοπαιχνίδια τους, καὶ τὰ iPods, iPads καὶ BlackBerries, ἀλλὰ νομίζω ὅτι οἱ Κινέζοι ἠγέτες ἔχουν μία πολὺ σαφὴ ἄποψη γιὰ τὴν κατάσταση τοῦ κόσμου. Λίγες χῶρες προσπαθοῦν πραγματικὰ νὰ σκεφθοῦν τὸ μέλλον. Οἱ ΗΠΑ ναί, σίγουρα. Ἡ Ῥωσσία καὶ ἡ Κίνα ἐπίσης, ἀλλὰ στὴν Εὐρώπη, δὲν ὑπάρχει τίποτα.
Νομίζετε ὅτι οἱ Ἀμερικανοὶ σκέπτονται σοβαρὰ γιὰ τὸ μέλλον;
Ὄχι ὁ ἀμερικανικός λαός, ἀλλὰ οἱ ὁμάδες «δεξαμενῶν σκέψεως» καὶ οἱ κυβερνητικὲς ὑπηρεσίες σκέπτονται πολὺ σοβαρὰ γιὰ τὸ μέλλον.
Περισσότερο ἀπὸ ὅτι στὴν Εὐρώπη;
Ναί, σίγουρα. Ἔχουμε πολιτικούς, ἀλλὰ τίποτα σὰν τὶς ὁμάδες «δεξαμενῶν σκέψεως» ποὺ ἔχετε. Ἴσως κάποιες πολιτικὲς λέσχες, ἀλλὰ τίποτε ἄλλο. Οἱ πολιτικοὶ θέλουν ἀπλῶς νὰ ἐπανεκλεγοῦν, ἔτσι τὸ μέλλον γιὰ αὐτοὺς εἶναι τὸ ἐπόμενο ἔτος. Δὲν σκέφτονται σὲ παγκόσμιο ἐπίπεδο γιὰ τὸν κόσμο.
Ἐὰν ὁ παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμὸς εἶναι ὁ ἐχθρὸς τῆς ταυτότητος, μπορεῖτε νὰ περιγράψετε ἕνα εἶδος οἰκονομικῆς ὀργανώσεως ποὺ θὰ εἶναι φίλιο πρὸς τὴν ταυτότητα;
Ἡ οἰκονομικὴ ζωὴ δὲν πρέπει νὰ ὑποβιβασθῇ στὴν ἐλεύθερη συναλλαγὴ καὶ στὶς ἐμπορικὲς καὶ ἀγοραῖες ἀξίες. Μία οἰκονομία θὰ πρέπει νὰ λαμβάνῃ ὑπόψιν καὶ τὶς κοινωνικὲς πραγματικότητες, καὶ δὲν θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἀπαλλαγμένη ἀπὸ τὴν πολιτικὴ ἐξουσία.
Εἶναι ἀπολύτως ἐφικτὸ νὰ ἔχουμε μία οἰκονομία κοινωνικῆς ἀλληλεγγύης ποὺ περιλαμβάνει ἰδιωτικὸ τομέα, δημόσιο τομέα, καὶ ἐπίσης ἕναν τομέα γιὰ ἐθελοντικὲς συνεργασίες ὅπως οἱ συνεταιρισμοί. Ἡ δικτατορία ὅμως τῶν χρηματοπιστωτικῶν ἀγορῶν πρέπει νὰ καταστραφῇ. Μία οἰκονομία ὀφείλει νὰ βασίζεται σὲ πραγματικὴ παραγωγὴ καὶ ὄχι σὲ χρηματοπιστωτικὴ κερδοσκοπία (speculation). Πρέπει νὰ πολεμήσουμε τὴν καταστροφὴ τῆς τοπικότητος ποὺ προκαλεῖται ἀπὸ τὴν παγκοσμιοποίηση, καὶ ποὺ ὀδηγεῖ σὲ μεθόδους ντάμπινγκ στὴν ἀγορὰ ἐργασίας βλάπτοντας τοὺς ἐργαζομένους μὲ τὴν καθοδικὴ πίεση στοὺς μισθοὺς τους. Ἡ ἐλέυθερη συναλλαγὴ μεταξὺ ἐθνῶν εἶναι καλὴ γιὰ ὅλους μόνον ἐὰν τὰ ἔθνη αὐτὰ εἶναι σὲ περίπου ἴδια ἐπίπεδα οἰκονομικῆς ἀναπτύξεως.
Στὴν Εὐρώπη πρέπει νὰ ὑπάρχῃ ἕνας λογικὸς προστατευτισμὸς ποὺ νὰ ἐγγυᾶται μισθοὺς καὶ ἔσοδα. Θὰ πρέπει ἐπίσης νὰ προωθήσουμε, στὸ μέτρο τοῦ δυνατοῦ, τὴν κατανάλωση τῶν ἀγαθῶν στὸν τόπο παραγωγῆς τους, μὲ ἔμφαση στὶς τοπικὲς μεταφορὲς καὶ τὶς ἐγγύτερες οἰκονομίες. Ἡ ἐκ νέου τοπικότητα τῶν οἰκονομιῶν εἶναι ἕνας τρόπος νὰ διατηρήσουμε τὶς συλλογικὲς ταυτότητες καὶ ἐπίσης νὰ ἀποκαταστήσουμε τοὺς κοινωνικοὺς δεσμοὺς καὶ τὴν τοπικὴ δημοκρατία σὲ ἕναν δημόσιο χῶρο ὅπου νὰ ἐκφράζεται ἡ ἰδιότητα τοῦ πολίτου.
Θὰ ἐλπίζατε γιὰ μία Εὐρώπη περισσότερο αὐτόνομη σὲ τοπικὸ ἐπίπεδο;
Προσωπικά, εἶμαι ὑπὲρ μίας πολιτικὰ ἐνωμένης Εὐρώπης, ἀλλὰ αὐτὴ θὰ ἦταν μία Εὐρώπη ὅπου οἱ περισσότερες ἀποφάσεις θὰ λαμβανόντουσαν τοπικά. Ὁμιλοῦμε γιὰ τὴν ἀρχὴ τῆς «ἐπικουρικότητος» σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία, ὅσο δυνατὸν περισσότερο καὶ στὸ χαμηλότερο δυνατὸ ἐπίπεδο, οἱ ἄνθρωποι ἀποφασίζουν γιὰ τὰ θέματα ποὺ τοὺς ἀφοροῦν.
Αὐτὴ ἦταν καὶ ἡ ἀρχικὴ ἰδέα τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν. Κάθε πολιτεία ἦταν νὰ εἶχε μεγάλη αὐτονομία.
Ἀλλὰ στὴν ἱστορία τῶν ΗΠΑ τὸ νόημα τῆς λέξεως «ὁμοσπονδιακός» ἄλλαξε. Τώρα ὅταν λένε «ὁμοσπονδιακό» (federal) ἐννοοῦν τὴν κεντρικὴ κυβέρνηση, ἀκόμη καὶ ἐὰν τὰ πράγματα ἦταν διαφορετικὰ στὴν ἀρχή. Ἡ ἱστορία τῶν δικαιωμάτων τῶν πολιτειῶν εἶναι πολύπλοκη.
Ἀλλὰ αὐτὸ εἶναι τὸ ζήτημα. Ἡ Εὐρωπαϊκὴ Ἕνωση ἐμφανίζει τὴν ἴδια τάση. Μία κεντρικὴ κυβέρνηση θέλει πάντα περισσότερη δύναμη. Ἡ Ἑλβετία φαίνεται νὰ εἶναι μία ἀπό τὶς ἐλάχιστες ἐξαιρέσεις στὸν κανόνα αὐτόν.
Μοῦ ἀρέσει πολὺ ἡ Ἑλβετία. Θὰ ἤθελα τὸ Ἑλβετικὸ μοντέλο νὰ ἐπεκταθῇ σὲ ὁλόκληρη τὴν Εὐρώπη. Μὴν ξεχνᾶτε ὅτι ἡ διαφορά μεταξὺ τῆς κεντρικῆς ἐξουσίας στὴν Εὐρώπη (ἡ καλούμενη Εὐρωπαϊκὴ Ἐπιτροπή) καὶ αὐτῆς στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες εἶναι ὅτι στὴν Εὐρώπη δὲν ἐκλέγεται κἂν ἀπὸ κανέναν. Δὲν ὑπάρχει καμμία δημοκρατικὴ νομιμότητα σὲ αὐτό. Δὲν προτίθομαι νὰ σχολιάσω σχετικὰ μὲ τὴν ἀξία τοῦ εἴδους τῶν ἐκλογῶν ποὺ ἔχετε στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες, ἀλλὰ τουλάχιστον ὑπάρχουν ἐκλογές. Ὄχι στὴν Γαλλία. Ἔχουμε ἐκλέξει ἕνα Εὐρωπαϊκὸ Κοινοβούλιο ποὺ δὲν ἔχει σχεδὸν καμμία ἐξουσία, καὶ ὁ μόνος λόγος ποὺ οἱ ἄνθρωποι δείχνουν ἕνα ἐνδιαφέρον γιὰ τὶς ἐκλογὲς αὐτὲς εἶναι ἐπειδὴ ἀποτελοῦν ἔνδειξη γιὰ τὸ ποιὰ κόμματα εἶναι τὰ πιὸ δημοφιλὴ μέσα στὸ ἔθνος σου.
Νομίζετε ὅτι εἶναι δυνατὸν να ἔχουμε μία πολιτικὰ ἑνωμένη Εὐρώπη, ποὺ θὰ ἀφήνει πραγματικὰ τὴν τοπικὴ λήψη ἀποφάσεων στην τοπικὴ κοινωνία;
Ναί. Τὸ βλέπουμε αὐτὸ στὴν Ἑλβετία. Φυσικά, εἶναι μία μικρὴ χώρα. Ἀλλὰ στὴν ἱστορία τῆς Εὐρώπης, ἔχουμε δύο ἀνταγωνιστικὰ μοντέλα. Τὸ ἕνα εἶναι τὸ ἔθνος-κράτος, τοῦ ὁποίου ἡ Γαλλία εἶναι τὸ τέλειο παράδειγμα, ἀλλὰ καὶ ἡ Ἀγγλία καὶ ἡ Ἰσπανία εἶναι ἐπίσης παραδείγματα. Τὸ ἄλλο μοντέλο εἶναι ἡ αὐτοκρατορία: Ἰταλία, Γερμανία καὶ οὕτω καθεξῆς. Νομίζω ὅτι τὸ μοντέλο τῆς αὐτοκρατορίας εἶναι πολὺ καλλίτερο διότι δὲν συγκεντρώνει τὴν ἐξουσία. Ἀφήνει τὰ δικαιώματα καὶ τὴν πολιτικὴ αὐτονομία στὶς διάφορες χῶρες καὶ περιοχές. Ἕνα πρόσφατο μοντέλο θὰ ἦταν ἡ Αὐστρο-Οὐγγρικὴ αὐτοκρατορία. Περιεῖχε 35 διαφορετικὲς ἐθνικότητες, ἀλλὰ λειτούργησε ἀρκετὰ καλά. Φυσικά, εἶχε ἐμπλακεῖ σὲ ὅλα τὰ προβλήματα στὰ Βαλκάνια.
Για πολλὲς χῶρες, οἱ Ἡνωμένες Πολιτεῖες εἶναι μία δυσαρέστη παρουσία, ἀλλὰ εἶναι αὐτὸ ἁπλῶς μία ἀντανάκλαση τῆς ἰσχύος της; Εἶναι ἡ δικὴ μας ἐκδοχὴ τῆς γαλλικῆς mission civilisatrice ἢ τῆς βρετανικῆς οἰκοδομήσεως μιᾶς αὐτοκρατορίας, ἢ ὑπάρχει κάτι διαφορετικὸ ὡς πρὸς τὸν τρόπο ποὺ ἡ Ἀμερικὴ ἐπιβάλλει τὶς ἰδέες της παγκοσμίως;
Σίγουρα ἡ Ἀγγλία, ἡ Γαλλία, καὶ ἡ Ἰσπανία εἶχαν μεγάλη ἐπιρροὴ στὸν κόσμο, ἀλλὰ ἡ διαφορὰ ἔγκειται στὸ ὅτι εἶναι παλαιὲς χῶρες. Ἔχουν πίσω τους 2.000 ἢ 3.000 χρόνια, καὶ σὲ ἕνα τόσο μεγάλο χρονικὸ διάστημα ἀποκτᾷς πολλὲς διαφορετικὲς ἀντιλήψεις γιὰ τὴν πολιτική. Αὐτὸ δὲν ὑπάρχει στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες. Ἀπὸ τὴν ἀρχή, ἔχετε τὸν μῦθο τῆς Πόλεως σὲ ἕναν Λόφο, ὅτι εἴσασταν ὁ νέος ἐκλεκτὸς λαός, ὅτι φύγατε ἀπὸ τὴν διεφθαρμένη Εὐρώπη μὲ τις μοναρχίες της καὶ ὅτι θὰ οἰκοδομούσατε μία νέα κοινωνία που θὰ ἦταν ἡ καλύτερη στὴν ἱστορία.
Αὐτὸ συμβαδίζει μὲ τὴν ἀμερικανικὴ αἰσιοδοξία. Μπορεῖ νὰ ὑπάρχουν πολλὰ προβλήματα, ἀλλὰ στὸ τέλος ἡ τεχνολογία θὰ τὰ λύσει. Ἡ τεχνολογία προκαλεῖ προβλήματα κι ὅμως ἀκόμη περισσοτέρη τεχνολογία θὰ τὰ λύσει. Αὐτὸ τὸ συναίσθημα, ποὺ συμμερίζονται τόσοι πολλοὶ Ἀμερικανοί, μπορεῖ νὰ ὁδηγήσῃ σὲ ἀπομονωτισμὸ ἢ Οὐιλσονισμὸ (Wilsonianism), ὅπου θὰ θέλετε νὰ ἀποικίσετε, ἂν καὶ ὄχι μὲ τὸν παλαιὸ τρόπο. Θέλετε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι νὰ ἀμερικανοποιηθοῦν.
Ἔχω παρατηρήσει πως ὅταν εἶμαι στὴν Ἀμερικὴ πάντα ἀκούω μουσικὴ – μουσικὴ ἢ τηλεόραση – ἀκόμη καὶ σὲ ἑστιατόρια. Ἀλλὰ εἶναι πάντοτε ἀμερικανικὴ μουσική. Ποτὲ δεν ἀκούω κάποιον τραγουδιστὴ ἢ μουσική ποὺ δὲν προέρχεται ἀπὸ τὴν Ἀμερική. Σὲ λίγους περιορισμένους κύκλους μπορεῖς νὰ δεῖς μία γαλλικὴ ταινία, καὶ οἱ ἄνθρωποι ἴσως νὰ γνωρίζουν ποία εἶναι ἡ Ἴντιθ Πιὰφ ἢ ὁ Μωρὶς Σεβαλιέ. Ἀλλὰ ἐὰν πᾶς στὴν Εὐρώπη ἢ ὁπουδήποτε ἀλλοῦ θὰ ἀκούσεις τὴν ἴδια μουσική! Ὄχι τελείως, ἀλλὰ ὠς ἐπὶ τὸ πλεῖστον. Ὅταν δὲν εἶναι γαλλική, εἶναι ἀμερικανικὴ μουσική. Γιατὶ δὲν ἀκοῦν οἱ Γάλλοι κινέζικη μουσικὴ ἢ ἀφρικανικὴ μουσικὴ ἢ γερμανικὴ μουσικὴ ἢ ἱσπανικὴ μουσικὴ ἢ δανέζικη μουσική; Καὶ τὸ ἰδιο συμβαίνει μὲ τὶς ταινίες. Βλέπουμε ὅλες τὶς ἀμερικανικὲς ταινίες. Δὲν βλέπουμε ὅλες τὶς γερμανικὲς ἢ ἰταλικὲς ταινίες, ἀκόμη καὶ ἂν οἱ χῶρες αὐτὲς εἶναι πολὺ κοντὰ στὴν Γαλλία.
Ἡ παγκοσμιοποίηση εἶναι τὸ ὄχημα για ὅλα αὐτά. Τὰ ἀγγλικὰ γίνονται ἡ παγκόσμια γλῶσσα∙ ἐὰν δεν καταλαβαίνετε ἀγγλικά δεν μπορεῖτε να χρησιμοποιήσετε πραγματικὰ τὸ Διαδίκτυο. Ἔτσι, ἰδοῦ δύο λόγοι γιὰ τὸν ἀντίκτυπο τῆς Ἀμερικῆς. Ὁ ἐνας εἶναι ὁ ἰδεολογικὸς καὶ ὁ ἄλλος ἡ ἐπίδραση τῆς καθαρῆς ἰσχῦος. Αὐτὸ εἶναι φυσιολογικό.
Ἀπὸ Εὐρωπαϊκῆς σκοπιᾶς, σίγουρα κάποιον σὰν τὸν Τζώρτζ Οὐίλ. Μποὺς θὰ πρέπει νὰ ἦταν ἀδύνατον νὰ τὸν καταλάβετε γιατὶ δὲν ἦταν μακιαβελικος ἢ κἂν ἐκλεπτυσμένος.
Σὲ ἐμᾶς φαίνεται ἠλίθιος. Στὴν Εὐρώπη καλὸς πολιτικὸς ἢ κυβερνήτης εἶναι κάποιος καλλιεργημένος σὲ θέματα πολιτικῆς φιλοσοφίας καὶ λογοτεχνίας, ποὺ ἔχει βαθιὰ γνώση τοῦ κόσμου, ποὺ βλέπει τὴν ἱστορία σὰν τραγωδία. Κάποιος ποὺ εἶναι ῥεαλιστὴς στὴν πολιτικὴ καί ποὺ δὲν προσπαθεῖ νὰ κρύψῃ τὰ συμφέροντά του πίσω ἀπὸ τὸ προπέτασμα καπνοῦ τῆς ἠθικῆς ῥητορικῆς. Οἱ Ἀμερικανοὶ εἶναι ἐντελῶς διαφορετικοί. Βάζουν τὰ χέρια τους στὴν καρδιὰ τους καὶ ὁμιλοῦν γιὰ ἐλευθερία καὶ δημοκρατία.
Ἐχθὲς εἶχα ἐπισκεφθει τὸ κτίριο Ρόναλντ Ρήγκαν στὴν Οὐάσινγκτον, ὅπου εἶδα μία ῥήση τοῦ Προέδρου Ρήγκαν ποὺ ἔλεγε κἀτι σὰν αὐτό: «Δὲν ὑπάρχουν ὅρια στὴν ἀνάπτυξη ἢ τὴν ἀνθρώπινη εὐτυχία ἐὰν οἱ ἄνθρωποι μποροῦν νὰ ἐπιλέξουν ἐλεύθερα τὰ ὄνειρα τους». Τὶ σημαίνει αὐτό; Τίποτα. Ἀλλὰ βλέπεις αὐτὸ τὸ πρᾶγμα παντοῦ.
Ἤμουν πρόσφατα στὴν Νέα Ὑόρκη καὶ ἐπισκέφθηκα τὸ Κέντρο Ροκφέλλερ. Ἐκεῖ ἔχετε πλακέτες μὲ ἀποσπάσματα ἀπὸ τὸν Νέλσον Ροκφέλλερ: «Πιστεύω στὴν ἀνθρωπότητα. Πιστεύω στὴν ἀγάπη. Πιστεύω στὴν ἐπιδίωξη τῆς εὐτυχίας, ἀλλὰ τίποτα δὲν εἶναι πιὸ σημαντικὸ ἀπὸ τὴν ἀγάπη». Ἡ ζωὴ αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἦταν νὰ βγάζῃ χρήματα, ἀλλὰ λέει ὅτι δὲν ὑπάρχει τίποτα πιὸ σημαντικὸ ἀπὸ τὴν ἀγάπη. Δὲν ἦταν ἐραστής, ἦταν χρηματιστής. Αὐτὸ τὸ πρᾶγμα εἶναι πολὺ παράξενο γιὰ τοὺς Εὐρωπαῖους.
Καὶ ὑπάρχουν τόσα πολλὰ πράγματα ποὺ ἔχουν ἔρθει ἀπὸ τὴν Ἀμερικὴ πρὸς τὴν Εὐρώπη καὶ ἐγκαταστάθηκαν ἔδω, ὅπως οἱ μελέτες τοῦ φύλου – ἄνθρωποι ὅπως ἡ Τζούντυ Μπάτλερ, ποὺ εἶναι ἐντελῶς τρελοί. Τὸ παλαβὸ εἶδος τοῦ φεμινισμοῦ. Δὲν εἶμαι κατὰ τοῦ φεμινισμοῦ. Ὑπάρχει ἕνα καλὸ εἶδος τοῦ φεμινισμοῦ, τὸν ὁποῖο ἀποκαλῶ τὸν περὶ ταυτότητος φεμινισμό, ποὺ προσπαθεῖ νὰ προωθήσῃ τὶς θηλυκὲς ἀξίες καὶ νὰ ἀποδείξῃ ὅτι δὲν εἶναι κατώτερες ἀπὸ τὶς ἀρσενικὲς ἀξίες. Ἀλλὰ αὐτὴ ἡ ἀμερικανικὴ ἐκδοχὴ τῆς παγκοσμίου ἰσότητος πρεσβεύει ὅτι δὲν ὑπάρχει καμία διαφορὰ μεταξὺ ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν. Παραδέχεται ὅτι ὑπάρχει μία μικρὴ διαφορά: ὅτι γεννιούνται μὲ τὸ ἕνα ἢ τὸ ἄλλο φῦλο, ἀλλὰ ὅτι δεν εἶναι καὶ πολὺ σημαντικό. Αὐτό ποὺ εἶναι σημαντικὸ εἶναι ὅτι τὸ φῦλο εἶναι μία κοινωνικὴ κατασκευή, καὶ ὅτι μπορεῖ νὰ παραλληλισθῇ μὲ τὴν φυλή. Φυλὴ καὶ φῦλο δεν ὑπάρχουν ἐπειδὴ εἶναι κοινωνικὰ κατασκευάσματα καὶ εἶναι μόνον ὃ,τι λέει τὸ μυαλὸ σας πὼς εἶναι.
Θὰ γνωρίζετε ἴσως ὅτι τὸν περασμένο Μάιο, ἡ γαλλικὴ κυβέρνηση ἀποφάσισε – εἶναι νόμος τώρα – ὅτι ἡ Γαλλικὴ Δημοκρατία «δὲν ἀναγνωρίζει τὴν ὕπαρξη ὁποιασδήποτε φυλῆς». Δεν ὑπάρχει ἡ φυλή, ἀλλὰ ὑπάρχει ὁ ῥατσισμός. Πρέπει νὰ καταπολεμήσουμε τὸν ῥατσισμό, ὁ ὁποῖος εἶναι προφανῶς ἕνα μῖσος γιὰ κάτι ποὺ δὲν ὑπάρχει. Περιέργως, αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἰσχυρίζονται ὅτι ἐκτιμοῦν τὴν διαφορετικότητα, ἀλλὰ πῶς μπορεῖ νὰ ὑπάρχῃ διαφορετικότητα, ἐὰν δὲν ὑπάρχουν φυλές; Πολλὲς ἀπὸ αὐτές τις ἰδεολογικὲς μόδες ἤρθαν ἀπὸ τὴν Ἀμερική.
Πολλοὶ Ἀμερικανοὶ καὶ Εὐρωπαῖοι ποὺ εἶναι ἀπογοητευμένοι μὲ τὴν κατεύθυνση ποὺ ἔχει πάρει ἡ χώρα τους ὁμιλοῦν για τὴν πιθανότητα συστημικῆς καταρρεύσεως. Ἔχετε προβλέψει μία τέτοια κατάρρευση;
Δὲν τὸ προβλέπω ἐπειδὴ εἶναι ἀδύνατον νὰ προβλεφθῇ ὁτιδήποτε. Τὸ κύριο χαρακτηριστικὸ τῆς ἱστορίας εἶναι ὅτι παραμένει πάντα ἀνοιχτή, συνεπῶς ἀπρόβλεπτη. Ὅλα τὰ σημαντικὰ γεγονότα τῶν τελευταίων δεκαετιῶν δὲν εἶχαν προβλεφθεῖ, ἀρχίζοντας μὲ τὴν πτώση τοῦ τείχους τοῦ Βερολίνου καὶ τὴν καταρρεύση τοῦ σοβιετικοῦ συστήματος. Μερικοὶ ἄνθρωποι μὲ μία καταστροφικὴ καὶ ἀπαισιόδοξη ὀπτικὴ δὲν συνειδητοποιοῦν ὅτι ἡ ἱστορία εἶναι ἀνοιχτή. Νομίζουν ὅτι τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ ἀλλάξῃ, ὅμως ἡ ἀλλαγὴ εἶναι πάντα δυνατὴ διότι ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία εἶναι ἀνοιχτή. Δὲν προβλέπω καμία καταρρεύση, ἀλλὰ πιστεύω ὅτι ὑπάρχει μία πολὺ ἰσχυρὴ πιθανότητα γιὰ γενικὴ καταρρεύση.
Τουλάχιστον στὴν Εὐρώπη ἔχουμε τὴν ἐντύπωση ὅτι τὸ πολιτικὸ σύστημα ἔχει ἐξαντλήσει ὄλες τὶς δυνατότητές του. Ὑπάρχει ἐπίσης ἡ οἰκονομικὴ κρίση, ἡ ὁποία εἶναι, για ἐμένα, μία διαρθρωτικὴ κρίση καὶ ὄχι σχετικὴ τοῦ καπιταλισμοῦ. Δὲν μπορεῖς νὰ ζήσῃς για πάντα μὲ πίστωση. Κοιτάξτε τὸ δημόσιο χρέος τῶν Ἠνωμένων Πολιτειῶν – θέε μου. Πάντα προσθέτουμε λίγο περισσότερο, λίγο περισσότερο, λίγο περισσότερο. Ἀλλὰ τὸ «περισσότερο» καὶ τὸ «καλλίτερο» εἶναι πολὺ διαφορετικὰ πράγματα. Κανένα δέντρο δὲν φθάνει τὸν οὐρανό, ἔτσι θὰ καταρρεύσει σίγουρα.
Τὴν ἴδια στιγμὴ ὑπάρχουν οἰκολογικά, δημογραφικά, καὶ μεταναστευτικὰ προβλήματα. Εἴμαστε σαφῶς στο τέλος καποίου πράγματος. Πιθανῶς στο τέλος τῆς νεωτερικότητος. Ποτὲ στὴν ζωή μου δεν θυμοῦμαι κάποια ἐποχή που ὀλες οἱ δυνατοτητες νὰ ἦταν τόσο ἀνοιχτὲς ὀσο εἶναι σήμερα. Εἴμαστε σὲ ἔναν μεταβατικὸ κόσμο. Κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ ψυχροῦ πολέμου, τὰ πράγματα ἤταν ἁπλὰ – δύο ὁμάδες – ἀλλὰ ὄχι πιά. Τὶ θὰ γίνει μὲ τὴν Ῥωσσία; Τὶ θὰ γίνει μὲ τὴν Κίνα; Στην Ἀφρικὴ θὰ ἔχουμε δημογραφικὴ αὔξηση – ὅπως καὶ στὸ δημόσιο χρέος τῶν ΗΠΑ!
Πιστεύω λοιπὸν ὅτι ἡ καταρρεύση εἶναι δυνατὴ καὶ μπορεῖ νὰ εἶναι ἀναγκαία, ἀλλὰ δὲν μπορεῖτε νὰ βασισθεῖτε σὲ αὐτό. Δὲν μπορεῖτε νὰ καθίσετε στὴν καρέκλα σας καὶ νὰ πεῖτε, «Λοιπόν, ἀγαπητοὶ φίλοι, ἀναμένω τὴν ἀποκάλυψη». Αὐτὸ θὰ ἦταν σὰν τοὺς Μάρτυρες τοῦ Ἰεχωβά: «Τὸ τέλος τοῦ κόσμου πλησιάζει». Ἔνας κόσμος μπορεῖ νὰ τελειώνῃ, ἀλλὰ ὄχι ὁ κόσμος.
Ἡ καταρρεύση μπορεῖ νὰ εἶναι ἀναγκαία γιὰ τί;
Γιὰ τὴν ἀλλαγή. Οἱ Ἀμερικανοὶ ἔχουν ζήσει ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς χώρας τους, λίγο-πολὺ στὸ ἴδιο σύστημα, ὁπότε εἶναι πολὺ εὔκολο γι’ αὐτοὺς νὰ πιστεύουν ὅτι τὸ δικὸ τους εἶναι ἕνα φυσικὸ σύστημα. Στὴν Εὐρώπη ἔχουμε γνωρίσει τόσα πολλὰ συστήματα, τόσες ἐπαναστάσεις, τόσες πολλὲς ἀντικρουόμενες ἀπόψεις. Ἀρνοῦμαι νὰ περιορίζομαι ἀπὸ τὴν πεποίθηση τοῦ ἀναπόφευκτου.
Σύμφωνα μὲ τὸ ἰσχῦον σύστημα μόνον ὁριακὲς μεταρρυθμίσεις εἶναι δυνατὸν νὰ γίνουν. Στὴν Γαλλία, τὸ Ἐθνικὸ Μέτωπο ἀνεβαίνει μὲ ἕναν πολὺ ἐνδιαφέροντα τρόπο. Γίνεται τὸ κύριο πολιτικὸ κόμμα, πρᾶγμα ποὺ εἶναι πολὺ παράξενο ἐὰν σκεφθοῦμε ὅτι λόγῳ τοῦ ἐκλογικοῦ συστήματος ἔχει μόνον δύο μέλη στὴν Βουλὴ τῶν Ἀντιπροσώπων. Ὅμως ἀκόμη καὶ ἐὰν ἡ Μαρὶν Λὲ Πὲν ἐξελέγετο πρόεδρος – δὲν νομίζω ὅτι θὰ συμβεῖ, ἀλλὰ δὲν μπορῶ καὶ νὰ τὸ ἀποκλείσω – δὲν θὰ ὑπῆρχαν μεγάλες ἀλλαγές. Θὰ ζούσαμε στὸ ἴδιο εἶδος κοινωνίας, βλέποντας τὶς ἴδιες ταινίες, παίζοντας μὲ τὰ ἴδια ἠλεκτρονικὰ παιχνίδια, καὶ οὕτω καθεξῆς.
Ἔχετε μιλήσει γιὰ τὸ πόσο περιπεπλεγμένη καὶ πολλαπλὴ εἶναι ἡ ταυτότητα. Ἀποτελεῖται ἀπὸ τὴν γλῶσσα, τὴν ἱστορία, τὸ ἐπάγγελμα, τὴν ἐθνικότητα, τὸ φύλο, κ. λπ., ἀλλὰ γιατὶ ἡ φυλή ποτὲ δὲν μπορεῖ νὰ εἶναι μέρος μιᾶς συλλογικῆς ταυτότητος, τουλάχιστον γιὰ τοὺς λευκοὺς ἀνθρώπους;
Ἐννοεῖς στὴν Εὐρώπη;
Ἐννοῶ παντοῦ.
Εἶναι ἀκόμη πιὸ ἀπαγορευμένο στὴν Εὐρώπη. Στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες εἶναι ἀποδεκτὸ ἀπὸ τοὺς περισσότερους ἀνθρώπους ὅτι οἱ φυλὲς ὑπάρχουν – καὶ γιὰ τὴν δική μου σκέψη ἡ ἀποδοχὴ τῶν φυλῶν εἶναι πολὺ διαφορετικο πρᾶγμα ἀπὸ τὸν ῥατσισμὸ – ὅμως στὴν Εὐρώπη δὲν εἶναι ἔτσι. Στὶς Ἡνωμένες Πολιτεῖες ἔχετε φυλετικὰ στατιστικὰ στοιχεῖα. Μπορεῖτε νὰ πάτε στὴν κυβέρνηση καὶ νὰ βρεῖτε φυλετικὲς στατιστικὲς γιὰ τὰ πάντα, συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν ἐγκλημάτων καὶ τῶν κοινωνικῶν προτύπων ποὺ διαμορφώνονται. Ἡ συλλογὴ αὐτοῦ τοῦ εἴδους τῶν στατιστικῶν ἀπαγορεύεται στὴν Εὐρώπη – καὶ σίγουρα στὴν Γαλλία.
Στὴν Γαλλία μπορεῖτε νὰ κατηγοριοποιήσετε τοὺς ἀνθρώπους ὥς ἀλλοδαποὺς ἢ Γάλλους πολίτες, ἀλλὰ πολλοὶ μετανάστες ἔχουν γαλλικὴ ὑπηκοότητα. Μερικὲς φορὲς τὴν λαμβάνουν αὐτομάτως ὅταν γεννιούνται ἐκεῖ. Ἔτσι οἱ κοινωνιολόγοι ποὺ ἐπιθυμοῦν νὰ μελετήσουν ἕνα φυλετικὸ ζήτημα θὰ πρέπει νὰ τὸ ἐξετάσουν ἔμμεσα ὅπως μέσῳ τῶν ἰατρικῶν στατιστικῶν. Κανεὶς δὲν ξέρει πόσοι μαῦροι ὑπάρχουν στὴν Γαλλία. Ἔχουμε μία ἰδέα, βέβαια, ἀλλὰ ἐπισήμως οἱ φυλετικὲς στατιστικὲς ἀπαγορεύονται διότι φυλὴ δὲν ὑπάρχει. Αὐτὲς οἱ φυλετικὲς στατιστικὲς θὰ μποροῦσαν νὰ χρησιμοποιηθοῦν ἀπὸ τοὺς ῥατσιστές. Θὰ μποροῦσαν νὰ χρησιμοποιήσουν τὰ πορίσματα σχετικὰ μὲ τὸ ἔγκλημα, γιὰ παράδειγμα.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπανέλθουμε στὸ θέμα τῆς ταυτότητος, ἀνησυχῶ ὅτι οἱ ἄνθρωποι στὴν Γαλλία ποὺ θέλουν νὰ ὑπερασπισθοῦν τὴν ταυτότητα φαίνεται νὰ εἶναι οἱ πρῶτοι ποὺ δὲν γνωρίζουν τὶ σημαίνει ταυτότητα. Δίνουν μόνον ἔναν ἀρνητικὸ ὁρισμὸ της: «Δὲν εἶμαι μετανάστης». Ἐντάξει, δὲν εἶσαι μετανάστης, ἀλλὰ τὶ εἶσαι; «Εἶμαι Γάλλος». Ἀλλὰ φυσικὰ εἶσαι καὶ τόσα ἄλλα πράγματα ἐπιπλέον. Εἶσαι ἄνδρας ἢ γυναῖκα, εἶσαι δημοσιογράφος ἢ παραγωγός, εἶσαι ὁμοφυλόφιλος ἢ ἐτεροφυλόφιλος, γεννήθηκες σὲ μία συγκεκριμένη περιοχή, κ. λπ. Ἡ ταυτότητα εἶναι πολύπλοκη.
Ποῦ βλέπετε ὅτι διαφέρετε ἀπὸ τοὺς Ταυτοτιστὲς (Identitarians);
Μία πρώτη σύγκριση εἶναι ὅτι ἔχω ἐπιγνώση τῆς φυλῆς καὶ τῆς σημασίας της, ἀλλὰ δεν δίνω σὲ αὐτὴν τὴν ὑπερβολικὴ σημασία που τῆς δίνουν ἐκεῖνοι. Γιὰ ἐμένα εἶναι ἕνας παράγων, ἀλλὰ μόνον ἕνας μεταξὺ ἄλλων.
Τὸ δεύτερο εἶναι ὅτι δὲν ἀγωνίζομαι γιὰ τὴν λευκὴ φυλή. Δὲν ἀγωνίζομαι γιὰ τὴν Γαλλία. Ἀγωνίζομαι γιὰ μία κοσμοθέαση. Εἶμαι ἕνας φιλόσοφος, ἕνας θεωρητικός, καὶ παλεύω νὰ ἐξηγήσω τὴν κοσμοθεωρία μου. Καὶ σὲ αὐτὴν τὴν κοσμοθεωρία, ἡ Εὐρώπη, ἡ φυλή, ὁ πολιτισμὸς καὶ ἡ ταυτότητα ὅλα ἔχουν ῥόλους. Δὲν ἀποκλείονται. Ἀλλὰ κυρίως ἐργάζομαι γιὰ τὴν ὑπεράσπιση μιᾶς κοσμοθεάσεως. Φυσικά, ἐνδιαφέρομαι πολὺ γιὰ τὸ μέλλον καὶ τὸ πεπρωμένο τοῦ δικοῦ μου ἔθνους, φυλῆς καὶ πολιτισμοῦ, ὅμως ἐνδιαφέρομαι ἐπίσης γιὰ τὸ μέλλον καὶ κάθε ἄλλης ὁμάδος.
Ἡ μετανάστευση εἶναι σαφῶς ἕνα πρόβλημα. Προκαλεῖ πολὺ ἀκραῖες κοινωνικὲς παθογένειες. Ἀλλὰ ἡ ταυτότητά μας, ἡ ταυτότητα τῶν μεταναστῶν καὶ ὅλες οἱ ταυτότητες στὸν κόσμο ἔχουν ἕναν κοινὸ ἐχθρό, καὶ αὐτὸς ὁ κοινὸς ἐχθρὸς εἶναι τὸ σύστημά ποὺ καταστρέφει ταυτότητες καὶ διαφορὲς παντοῦ. Αὐτὸ τὸ σύστημα εἶναι ὁ ἐχθρός, καὶ ὄχι ὁ Ἄλλος. Νὰ ποῖο εἶναι τὸ βασικό μου πιστεύω.
Ὑπάρχει κάτι συγκεκριμένο ποὺ θὰ θέλατε νὰ πεῖτε σὲ ἕνα ἀμερικανικὸ ἀκροατήριο;
Αὐτό ποὺ θὰ ἤθελα νὰ πῶ στὴν Ἀμερικὴ εἶναι νὰ προσπαθήσῃ νὰ εἶναι λίγο πιὸ ἀνοιχτὴ στὸν ὑπόλοιπο κόσμο. Προσπαθῆστε νὰ γνωρίσετε ἄλλες χῶρες καὶ ὄχι μόνο νὰ τὶς ἐπισκέπτεσθε ὥς τουρίστες. Οἱ τουρίστες δὲν μποροῦν νὰ δοῦνε πολλά. Πρέπει νὰ καταλάβετε ὅτι σὲ ὅλον τὸν κόσμο οἱ ἄνθρωποι μπορεῖ νὰ σκέπτονται διαφορετικά. Δὲν λέγω ὅτι εἶναι καλλίτερα ἢ χειρότερα, ἀλλὰ νὰ ἀποδεχθεῖτε αὐτές τὶς διαφορές, διότι ὁ διαφορετικὸς κόσμος εἶναι πλουσιότερος κόσμος. Ὁ πλοῦτος τοῦ κόσμου εἶναι ἡ ποικιλομορφία – ἡ πραγματικὴ ποικιλομορφία του.
Σχετικὰ ἄρθρα
