Μιὰ ἱστορικὴ ἀναδρομὴ στὶς σχέσεις Κίνας καὶ Παλαιστίνης καὶ στὶς σχέσεις ΕΣΣΔ / Ρωσσίας καὶ Παλαιστίνης, καὶ τὴν στάση τους ὡς πρὸς τὴν ἵδρυση τοῦ ἀνεξάρτητου Παλαιστινιακοῦ κράτους ἀπὸ τὰ τέλη τῆς δεκαετίας 1940 ἕως σήμερα.
Κίνα – Παλαιστίνη: Μιὰ μακρόχρονη σχέση ὑποστήριξης
Τὸ Κινεζικὸ Κομμουνιστικὸ Κόμμα (ΚΚΚ) ἔχει μακρὰ ἱστορία φιλικῶν σχέσεων μὲ τὴν Παλαιστίνη.
Ἀπὸ τὴν ἱδρύση τῆς Ὀργάνωσης για τὴν Ἀπελευθέρωση τῆς Παλαιστίνης ( PLO) τὸ 1964, ἡ Κίνα ἀναγνώρισε καὶ ὑποστήριξε ἐνεργὰ τὴν ὀργάνωση. Τόσο κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Μάο Τσετοῦνγκ ὅσο καὶ τοῦ Ντὲνγκ Ξιαοπίνγκ, ὁ ἡγέτης τῆς PLO Γιάσερ Ἀραφὰτ χαιρετίζονταν ὡς «παλιὸς φίλος» τοῦ ΚΚΚ καὶ ἡ Κίνα παρεῖχε ἀνοιχτὰ οἰκονομικὴ καὶ ὀπλικὴ βοήθεια.
Μετὰ τὴν εἴσοδο της στὰ Ἡνωμένα Ἔθνη τὸ 1971 (ὡς διάδοχο κράτος τῆς προγενέστερης Δημοκρατίας τῆς Κίνας, ROC), ἡ Λαϊκὴ Δημοκρατία τῆς Κίνας (PRC) ἔχει ἐπανειλημμένα ζητήσει τὴν ἄνευ ὅρων ἀποχώρηση τοῦ “ἰσραὴλ” ἀπὸ τὰ παλαιστινιακὰ ἐδάφη. Ἡ Κίνα ἤταν μία ἀπὸ τὶς πρῶτες χῶρες ποὺ ἀναγνώρισε τὴν παλαιστινιακὴ κυριαρχία τὸ 1988 καὶ σύναψε πλήρεις διπλωματικὲς σχέσεις μὲ τὴν Παλαιστίνη τὸ 1989.
Τὸ 2016, ὁ Ξι Τζινπὶνγκ μιλῶντας στὸν Ἀραβικὸ Σύνδεσμο στὸ Κάιρο, πρὶν ἀπὸ τὴν προγραμματισμένη ἐπισκεψή του στὸ Ἰράν, ἐπιβεβαίωσε τὴν δέσμευση τῆς Κίνας νὰ ὑποστηρίξῃ ἕνα ἀνεξάρτητο Παλαιστινιακὸ κράτος μὲ πρωτεύουσα τὴν Ἀνατολικὴ Ἱερουσαλὴμ καὶ ἀνακοίνωσε οἰκονομικὴ βοήθεια γιὰ τὸν παλαιστινιακὸ λαό. Τὸ 2021, ἡ Κίνα πρότεινε ἕνα σχέδιο πέντε σημείων για τὴν ἐπιλύση τῆς ἰσραηλινο-παλαιστινιακῆς σύγκρουσης καὶ ἀργότερα διώρισε εἰδικοὺς ἀπεσταλμένους γιὰ νὰ μεσολαβήσουν μεταξὺ τῆς Σαουδικῆς Ἀραβίας καὶ τοῦ Ἰράν.
Ὅταν ἡ ἰσραηλινο-παλαιστινιακὴ συγκρούση ἀναζωπυρώθηκε τὸν Μάιο τοῦ 2021, ὁ Κινέζος ὑπουργὸς Ἐξωτερικῶν Οὐὰνγκ Γὶ κάλεσε σὲ «ἄμεσο διάλογο στὴν Κίνα» μεταξὺ τῶν δύο πλευρῶν. Ἡ Κίνα ὑπέβαλε ἐπίσης πρόταση στὸ Συμβούλιο Ἀσφαλείας τῶν Ἡνωμένων Ἐθνῶν γιὰ «τὴν καταστάση στὴν Μέση Ἀνατολή, συμπεριλαμβανομένου τοῦ παλαιστινιακοῦ ζητήματος», ἡ ὁποία περιελάμβανε διατάξεις γιὰ κατάπαυση τοῦ πυρός, παύση τῆς βίας καὶ σοβαρὴ στάση τοῦ Συμβουλίου Ἀσφαλείας γιὰ τὴν προωθήση τῆς εἰρήνης καὶ τὴν ἐπιτάχυνση τῶν διαπραγματεύσεων μὲ βάση τὴν λύση τῶν δύο κρατῶν.
Ὅλα αὐτὰ τὰ ἔτη, ἡ Κίνα ἔχει ὑποστηρίξει σταθερὰ τὴν ἵδρυση τοῦ ἀνεξάρτητου Παλαιστινιακοῦ κράτους, μὲ βάση τὰ σύνορα τοῦ 1967 καὶ μὲ πρωτεύουσα τὴν Ἀνατολικὴ Ἱερουσαλήμ. Τὸ 2020, ὁ Κινέζος διπλωμάτης Ζὰνγκ Τζοῦν χαρακτήρισε τοὺς ἰσραηλινοὺς οἰκισμοὺς στὴν Δυτικὴ Ὄχθη καὶ τὴν Ἀνατολικὴ Ἱερουσαλὴμ «παραβιάσεις τοῦ διεθνοὺς δικαίου».
Τὸν Μάρτιο τοῦ 2022, ἐνῶ συμμετεῖχε σὲ διάσκεψη τοῦ Ὀργανισμοῦ Ἰσλαμικῆς Συνεργασίας στὸ Ἰσλαμαμπάντ, ὁ Οὐὰνγκ συναντήθηκε μὲ τὸν Παλαιστίνιο ὑπουργὸ Ἐξωτερικῶν Ῥιὰντ ἀλ Μαλίκι καὶ δήλωσε ῥητὰ ὅτι τὸ Παλαιστινιακὸ ζήτημα δὲν πρέπει νὰ περιθωριοποιηθῇ. Ὁ Οὐὰνγκ τόνισε ὅτι ἡ διεθνὴς κοινότητα δὲν πρέπει νὰ ἀγνοήσῃ τὸ Παλαιστινιακὸ ζήτημα καὶ δήλωσε ὅτι ἡ Κίνα θὰ συνεχίσει νὰ στέκεται στὸ πλευρὸ καὶ νὰ στηρίζῃ τὸν παλαιστινιακὸ λαό.
Τὸν Ἰούνιο τοῦ 2023, ὁ Παλαιστίνιος Πρόεδρος Μαχμοῦντ Ἀμπὰς ἐπισκέφθηκε τὴν Κίνα καὶ συναντήθηκε μὲ τὸν Πρόεδρο Ξὶ Τζινπὶνγκ στὴν Μεγάλη Αἴθουσα τοῦ Λαοῦ. Αὐτὴ ἤταν ἡ πέμπτη ἐπισκέψη τοῦ Ἀμπὰς στὴν Κίνα καὶ ἄκουσε τὴν δέσμευση τῆς Κίνας νὰ στηρίξῃ τὴν Παλαιστίνη καὶ ἔμαθε γιὰ τὰ σχέδια τῆς Κίνας νὰ παράσχῃ βοήθεια στὴν Παλαιστίνη. Ὁ Ξὶ εἶπε στὸν Ἀμπὰς ὅτι «ἡ Κίνα καὶ ἡ Παλαιστίνη εἶναι στενοὶ φίλοι καὶ ἑταῖροι ποὺ ἐμπιστεύονται καὶ ὑποστηρίζουν ὁ ἔνας τὸν ἄλλον» καὶ ὅτι ἡ Κίνα εἶναι προθύμη νὰ ἐνισχύσῃ τὴν συνεργασία μὲ τὴν Παλαιστίνη γιὰ τὴν ἐπιτεύξη μιᾶς συνολικὴς καὶ διαρκοῦς λύσης στὸ παλαιστινιακὸ ζήτημα.
«Οἱ ἰστορικὲς ἀδικίες που ἔγιναν στον παλαιστινιακὸ λαὸ δεν θὰ πρέπει να μείνουν χωρὶς μέριμνα ἐπ’ ἀόριστον. Τὰ νόμιμα δικαιώματα καὶ συμφέροντα ἑνὸς ἔθνους δεν ἀποτελοῦν ἀντικείμενο διαπραγμάτευσης, καὶ ἡ ἀπαίτηση γιὰ τὴν ἵδρυση ἀνεξάρτητου κράτους δὲν θὰ ἀπορριφθεῖ. Θὰ ἤθελα νὰ ἐπαναλάβω ὅτι ἡ Κίνα ὑποστηρίζει σθεναρὰ τὴν δημιουργία ἑνὸς ἀνεξάρτητου κράτους τῆς Παλαιστίνης ποὺ θὰ ἀπολαμβάνει πλήρη κυριαρχία μὲ βάση τὰ σύνορα τοῦ 1967 καὶ μὲ πρωτεύουσα τὴν Ἀνατολικὴ Ἱερουσαλήμ».
~ Ξὶ Τζινπίνγκ, Πρόεδρος Κίνας, 9 Δεκεμβρίου 2022
Ρωσσία – Παλαιστίνη: Μιὰ σχέση μὲ πολλὲς δραματικὲς μεταβολές
Ἡ σημερινὴ στάση τῆς Μόσχας στὸ Παλαιστινιακό-ἰσραηλινὸ ζήτημα ἐπιδιώκει νὰ ἐπιτύχῃ τὴν μέγιστη δυνατὴ ἰσορροπία. Ἀλλὰ γιὰ δεκαετίες οἱ θέσεις της ἄλλαζαν δραματικὰ μὲ βάση γεωπολιτικὲς καὶ ἰδεολογικὲς ἐκτιμήσεις, ἀπὸ τὴν ἀρχὴ τῆς κρίσης στὰ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1940.
Ὡς ἰδρυτικὸ μέλος τοῦ ΟΗΕ, ποὺ προέκυψε μετὰ τὸν Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο, ἡ Σοβιετικὴ Ἕνωση ὑποστήριξε μὲ προθυμία τὴν ἵδρυση ξεχωριστοῦ παλαιστινιακοῦ καὶ ἑβραϊκοῦ κράτους. Ἡ ΕΣΣΔ ἔγινε ἡ πρώτη χώρα στὸν κόσμο ποὺ ἀναγνώρισε τὸ “ἰσραήλ” τὸ 1948 καὶ ἔφθασε στὸ σημεῖο νὰ ἐγκρίνῃ πωλήσεις ὅπλων ἀπὸ τὴν Τσεχοσλοβακία, μία χώρα τοῦ σοβιετικοῦ μπλόκ, στὸ Τὲλ Ἀβὶβ κατὰ τὴν διάρκεια τοῦ ἀραβοϊσραηλινοῦ πολέμου τοῦ 1948 – 1949.
Ὡστόσο, οἱ σχέσεις μεταξὺ Σοβιετικῆς Ἕνωσης καὶ “ἰσραήλ” σύντομα ἐπιδεινώθηκαν, λόγω τῆς ἀποτυχίας ὑλοποίησης τοῦ ὑποσχόμενου παλαιστινιακοῦ κράτους, μὲ τὸ Τὲλ Ἀβὶβ νὰ προκαλῇ ἀκόμα περισσότερο ἀγνοῶντας τὴν πρόταση τῆς Μόσχας γιὰ κηδεμονία τῆς πόλης τῶν Ἱεροσολύμων ἀπὸ τὸ Συμβούλιο Ἀσφαλείας τοῦ ΟΗΕ.
Οἱ ἰσραηλινὲς ἀπαιτήσεις ποὺ ζητοῦσαν ἀπὸ τὴν ΕΣΣΔ νὰ ἐπιτρέψῃ τὴν μετανάστευση Σοβιετικῶν Ἑβραίων καθὼς καὶ οἱ σταδιακὲς προσπάθειες τοῦ Τὲλ Ἀβὶβ νὰ καλοπιάνῃ τὴν Δύση, ὤθησαν τὴν Μόσχα νὰ διακόψῃ τὶς ἐμπορικὲς σχέσεις τὸ 1949 καὶ νὰ διακόψῃ ἐντελῶς τὶς διπλωματικὲς σχέσεις στὶς ἀρχὲς τοῦ 1953 μετὰ ἀπὸ μία τρομοκρατικὴ ἐπίθεση στὴν σοβιετικὴ διπλωματικὴ ἀποστολὴ στὸ “ἰσραήλ”, γιὰ τὴν ὁποία ἡ Μόσχα κατηγόρησε τὴν ἰσραηλινὴ κυβέρνηση.
Οἱ σχέσεις ἀποκαταστάθηκαν λίγο μετὰ τὸν θάνατο τοῦ Ἰωσὴφ Στάλιν στὰ μέσα τοῦ 1953, ἀλλὰ παρέμειναν τεταμένες, μὲ τὴν σοβιετικὴ ὑποστήριξη τῶν ἀντιδυτικῶν ἐθνικοαπελευθερωτικῶν κινημάτων σὲ ὅλη τὴν Μέση Ἀνατολή, συμπεριλαμβανομένης τῆς Αἰγύπτου τοῦ Γκαμὰλ Ἀμπντὲλ Νάσερ – ἡ ὁποία ἀρνήθηκε νὰ ἀναγνωρίσῃ τὸ δικαίωμα ὕπαρξης τοῦ Ἰσραήλ, γεγονὸς ποὺ φυσικὰ ἐπιβάρυνε τοὺς δεσμούς.
Τὸν Ἰούνιο τοῦ 1967, ἀφοῦ τὸ “ἰσραήλ” ἐξαπέλυσε προληπτικὰ ἀεροπορικὰ πλήγματα κατὰ τῶν Αἰγυπτίων καὶ πυροδότησε ἕναν νέο περιφερειακὸ πόλεμο μὲ τὴν Αἴγυπτο, τὴν Ἰορδανία, τὴν Συρία, τὸ Ἰρὰκ καὶ τὴν Ἀλγερία, ἡ Μόσχα διέκοψε καὶ πάλι τὶς σχέσεις της μὲ τὸ Τὲλ Ἀβίβ.
Ἀπὸ τὸ 1967 ἕως τὸ 1985, ἡ ΕΣΣΔ δὲν διατηροῦσε καμία ἀπολύτως ἐπαφὴ μὲ τὸ “ἰσραήλ”, μὲ τὶς σοβιετικὲς καὶ τὶς ἰσραηλινὲς μυστικὲς ὑπηρεσίες νὰ συγκρούονται στὶς ‘θερμὲς’ περιοχὲς τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου σὲ ὅλο τὸν κόσμο, ἀπὸ τὴν Ἀφρικὴ ἕως τὴν Λατινικὴ Ἀμερική, καὶ τὴν Μόσχα νὰ στέλνῃ ὅλο καὶ πιὸ προηγμένο στρατιωτικὸ ὑλικὸ ἀξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων στοὺς συμμάχους τους στὴν Μέση Ἀνατολή. Καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια αὐτῆς τῆς περιόδου, ἡ ΕΣΣΔ ἐξέφραζε τὴν πλήρη ὑποστήριξή της πρὸς τὴν Παλαιστινιακὴ Ἀπελευθερωτικὴ Ὀργάνωση (PLO) καὶ τὸν μακροχρόνιο ἡγέτη της, Γιάσερ Ἀραφάτ.
Οἱ δεσμοὶ ἄρχισαν σταδιακὰ νὰ ἀποκαθίστανται στὰ μέσα καὶ τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ 1980, ἀφοῦ ὁ Μιχαὴλ Γκορμπατσὼφ ξεκίνησε τὴν περεστρόικα καὶ τὶς μεταρρυθμίσεις τῆς «Νέας Πολιτικῆς Σκέψης» μὲ στόχο τὸν τερματισμὸ τοῦ Ψυχροῦ Πολέμου. Οἱ προξενικὲς ἐπαφὲς Σοβιετικῆς Ἕνωσης – “ισραήλ” ἐπανῆλθαν τὸ 1987 καὶ οἱ διπλωματικὲς σχέσεις ἀποκαταστάθηκαν πλήρως τὸν Ὀκτώβριο τοῦ 1991, λίγους μῆνες πρὶν ἀπὸ τὴν διάλυση τῆς Σοβιετικῆς Ἕνωσης.
Στὴν μετασοβιετικὴ περίοδο, οἱ δεσμοὶ μεταξὺ Ρωσσίας καὶ “ἰσραήλ” ἀναθερμάνθηκαν γρήγορα, περιλαμβάνοντας στενὲς διπλωματικές, οἰκονομικές, πολιτιστικές, ἀκόμη καὶ στρατιωτικὲς ἐπαφές, παράλληλα μὲ τὴν μετανάστευση ἑκατοντάδων χιλιάδων Ἑβραίων ἀπὸ τὴν Ρωσσία στὸ “ἰσραήλ”, μὲ καθεστὼς ταξιδιοῦ χωρὶς βίζα ποὺ συμφωνήθηκε τὸ 2008. Πολιτικά, παρὰ τὴν συμμαχία τοῦ “ἰσραήλ” μὲ τὶς ΗΠΑ, ἡ Μόσχα βρῆκε τρόπους γιὰ κοινὸ ἔδαφος μὲ τὸ Τὲλ Ἀβίβ, ἑστιάζοντας σὲ μεγάλο βαθμὸ στὴν συνεργασία στὸν τομέα τῆς καταπολέμησης τῆς τρομοκρατίας (χωρὶς ὅμως νὰ δεχθῇ νὰ χαρακτηρίσῃ ἐπίσημα ὁρισμένους ἐχθρούς του “ἰσραήλ”, συμπεριλαμβανομένης τῆς Χαμὰς καὶ τῆς Χεζμπολλάχ, ὡς ‘τρομοκρατικὲς ὁμάδες’).
Καθ’ ὅλη τὴν διάρκεια τῆς μετασοβιετικῆς περιόδου, ἡ Ρωσσία συνέχισε ἐπίσης νὰ ὑποστηρίζῃ τὴν Παλαιστίνη στὴν προσπάθειά της γιὰ κρατικὴ ὑπόσταση, συμμετέχοντας μὲ 137 ἄλλα μέλη τοῦ ΟΗΕ ποὺ ἀναγνώρισαν τὴν Παλαιστίνη ὡς de jure κυρίαρχο κράτος καὶ Ρῶσσοι ἀξιωματοῦχοι, συμπεριλαμβανομένου τοῦ Προέδρου Πούτιν, συναντιόντουσαν τακτικὰ μὲ ἐκπροσώπους τῆς Ὀργάνωσης για τὴν Ἀπελευθέρωση τῆς Παλαιστίνης ( PLO), τῆς Χαμὰς καὶ τῆς Παλαιστινιακῆς Ἐθνικῆς Ἀρχῆς. Σὲ κάθε διαδοχικὴ ἔκρηξη βίας, τὸ 2008 – 2009, τὸ 2012, τὸ 2014 καὶ τὸ 2020, ἡ Ρωσσία ζητοῦσε τὴν ταχεία παύση τῶν συγκρούσεων. Τὸ 2012, ἡ Μόσχα ψήφισε ὑπὲρ τοῦ ψηφίσματος τῆς Γενικῆς Συνέλευσης ποὺ παραχώρησε στὴν Παλαιστίνη καθεστὼς παρατηρητὴ μὴ μέλους στὸν ΟΗΕ.
Ἡ κλιμάκωση τῆς οὐκρανικῆς κρίσης σὲ πολεμικὴ σύρραξη μὲ τὴν ἀνάμιξη τοῦ ΝΑΤΟ ἐναντίον τῆς Ρωσσίας τὸ 2022 αὔξησε τὶς διμερεῖς ἐντάσεις μὲ τὸ “ἰσραήλ”, λόγω τῆς περιορισμένης ὑποστήριξης τοῦ Τὲλ Ἀβὶβ πρὸς τὸ Κίεβο καὶ ἑνὸς διπλωματικοῦ ἐπεισοδείου σχετικὰ μὲ τὰ σχόλια τοῦ ὑπουργοῦ Ἐξωτερικῶν Λαβρὼφ γιὰ τὸν Οὐκρανὸ πρόεδρο Ζελένσκι, ποὺ ἐπιβάρυνε τὶς σχέσεις του μὲ τὴν Μόσχα. Ὡστόσο, ἀκόμη καὶ κατὰ τὴν διάρκεια τῆς κρίσης, οἱ παρασκηνιακὲς συνομιλίες συνεχίστηκαν, μὲ τὸν πρώην πρωθυπουργὸ τοῦ “ἰσραήλ” Ναφτάλι Μπένετ νὰ ἀποκαλύπτῃ τὸν Φεβρουάριο 2023 ὅτι προσέφερε τὶς ὑπηρεσίες του ὡς διαμεσολαβητὴ καὶ ὅτι ἡ Ρωσσία καὶ ἡ Οὐκρανία ἦταν ἐμφανῶς στὰ πρόθυρα μιᾶς διευθέτησης πρὶν οἱ ΗΠΑ καὶ οἱ σύμμαχοί τους ἐπιτεθοῦν γιὰ νὰ σταματήσουν τὶς συνομιλίες.
Ἡ Μόσχα ἐπιθυμεῖ μία εἰρηνικὴ ἐπίλυση τῆς κρίσης στὴν ὁποία θὰ ἱκανοποιοῦνται τὰ συμφέροντα καὶ τῶν δυὸ πλευρῶν. Ἐπιθυμεῖ νὰ ἐπιτύχῃ μία ἰσορροπία στὶς σχέσεις μὲ τὸ “ἰσραήλ” καὶ τὴν Παλαιστίνη (τὴν κρατικὴ ὑπόσταση τῆς ὁποίας ἡ Ρωσσία ἀναγνωρίζει πραγματικά, σὲ ἀντίθεση μὲ τὶς ΗΠΑ, γιὰ παράδειγμα) καὶ τὴν εὐρύτερη προσπάθειά της νὰ δημιουργήσῃ θερμοὺς δεσμοὺς μὲ ἄλλους βασικοὺς παράγοντες, ὅπως τὸ Ἰράν. Γεωπολιτικὰ ἡ Μόσχα τοποθετεῖ τὸν ἑαυτό της ὡς ἕναν δυνητικὰ ἰδανικὸ καὶ φυσικὸ μεσολαβητή, δεδομένης τῆς μακρόχρονης πορείας τῶν σχέσεων καὶ μὲ τὶς δύο πλευρές. Τὸ έὰν θὰ γίνῃ, εἶναι ἄλλο θέμα. Ἄλλωστε ἡ στάση τῆς Μόσχας εἰδικὰ σὲ αὐτὸ τὸ ζήτημα ἀνέκαθεν χαρακτηριζόταν ἀπὸ δραματικὲς μεταβολές.
Σοβιετικὸ πόστερ: Στόπ! Κατασκευάστηκε στὶς ΗΠΑ. Ἰσραήλ. Σχετικὰ ἄρθρα
