Μιὰ φορὰ κι ἕναν καιρὸ ζοῦσε ἕνας ἄνθρωπος, μορφωμένος, ποὺ ἐθεωρεῖτο εὐφυέστατος κι ἦταν μάλιστα πρωταθλητὴς στὸ σκάκι. Μιὰ μέρα ποὺ ἡ οἰκονόμος του ἐτοιμαζόταν νὰ πάῃ στὴν ἀγορὰ γιὰ ψώνια, τὴν φώναξε καὶ τῆς εἶπε νὰ μὴν ἀγοράσῃ χοιρινό. Εἶχε μόλις διαβάσει στὶς ἐφημερίδες κάποια ἐκλαϊκευμένα ἐπιστημονικὰ νέα ποὺ ἔλεγαν πόσο κακὸ κάνει τὸ χοιρινὸ στὴν ὑγεία.
Ἡ οἰκονόμος του, ποὺ δὲν ἦταν καθόλου σπουδαγμένη, τοῦ ἀπήντησε κεφάτα: «Μὴν ἀνησυχεῖτε κύριε, ὅλα αὐτὰ εἶναι βλακεῖες. Μᾶς λένε ὅτι τὸ χοιρινὸ εἶναι ἀνθυγιεινὸ ἐπειδὴ αὐτὴ τὴν περίοδο ὑπάρχει ἔλλειψη χοιρινοῦ στὴν ἀγορὰ καὶ δὲν θέλουν νὰ τὸ προσέξῃ ὁ κόσμος».
Ὁ κύριος τὸ ἐξέλαβε αὐτὸ σὰν παράδειγμα τῶν ἐσφαλμένων ἀπόψεων ποὺ συνήθως ἔχουν ἀπήχηση στὶς λιγότερο μορφωμένες τάξεις. Γι’ αὐτὸν ἦταν ἀδιανόητο ὅτι οἰ ἐπιστήμονες θὰ ἔγραφαν τέτοια ἄρθρα ἰσχυριζόμενοι ὅτι τὸ χοιρινὸ εἶναι ἀνθυγιεινὸ ἐὰν δὲν ὐπῆρχαν γερὲς ἀποδείξεις γι’ αὐτό.
Πέρασε ὁ καιρὸς κι ἀρκετοὺς μῆνες μετὰ ὁ κύριος εἶδε στὶς ἐφημερίδες νέα ἐπιστημονικὰ ἄρθρα ποὺ ἐκθείαζαν τὸ χοιρινὸ γιὰ τὸ πόσο καλὸ κάνει στὴν ὑγεία. Πλέον ἦταν τὸ πιὸ ὑγιεινὸ κρέας – καλλίτερο κι ἀπὸ τὸ βοδινὸ καὶ τὰ πουλερικά. Τοῦ ἔκανε περίεργη ἐντύπωση πῶς ἄλλαξαν τόσο πολὺ τὰ συμπεράσματα τῶν ἐπιστημόνων. Θυμηθεῖς τὸ σχόλιο τῆς οἰκονόμου του ἀποφάσισε νὰ τὸ ἐρευνήσῃ – καὶ πράγματι ἀνακάλυψε ὅτι τώρα ὑπῆρχε μεγάλη ὑπερπροσφορὰ χοιρινοῦ. Οἱ ἀρχὲς εἶχαν ἀντιδράσει ὑπερβολικὰ στὴν πρότερη ἔλλειψη καὶ τώρα εἶχαν πολὺ περισσότερο χοιρινὸ διαθέσιμο καὶ δὲν ἤξεραν τὶ νὰ τὸ κάνουν. Ἔτσι προσπάθησαν νὰ αὐξήσουν τὴν ζήτηση διοχετεύοντας ἄρθρα στὸν τύπο ποὺ ἔλεγαν πόσο ὑγιεινὸ εἶναι τὸ χοιρινό.
Αὐτὴ του ἡ ἀνακάλυψη ἦταν μεγάλο σὸκ γιὰ τὸν μορφωμένο κύριο τῆς ἱστορίας μας, καὶ στὴν περίπτωσή του ἀποτέλεσε τὴν ἀρχὴ τῆς ἀμφισβήτησής του τόσο γιὰ τὰ ἐπιστημονικὰ νέα ὅσο καὶ γιὰ τὴν κυβέρνηση.
Κάποιοι σίγουρα θὰ χαμογελάσετε μὲ αὐτὴν τὴν ἱστορία. Ὁ κύριος μπορεῖ νὰ πιστευόταν γιὰ εὐφυὴς καὶ μορφωμένος, ἀλλὰ ἡ οἰκονόμος του ἦταν τετραπέρατη καὶ ἀντιλαμβανόταν ἀμέσως τὴν κοροϊδία μὲ ἁπλή, κοινὴ λογική. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ διαφορὰ τῆς πραγματικῆς εὐφυΐας ἀπὸ τὸν παπαγαλισμό: νὰ καταλαβαίνῃς πότε σὲ δουλεύουν καὶ γιατί.
Ἡ ἱστορία εἶναι πραγματικὴ καὶ προέρχεται ἀπὸ τὰ χρόνια τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος τῆς Τσεχοσλοβακίας. Ἀναφέρεται στὸ βιβλίο «Ρουά-ματ στὴν Πράγα» (Checkmate in Prague), τοῦ σκακιστὴ Λούντεκ Πάχμαν – πρόκειται γιὰ τὴν αὐτοβιογραφία του. Ὅσο γιὰ τὴν μέθοδο προπαγάνδας μέσω ἐπιστημονικῶν νέων, αὐτὴ ζεῖ καὶ βασιλεύει στὸν δυτικὸ κόσμο καὶ τὰ ΜΜΕ του, ποὺ ἦταν ἄλλωστε καὶ οἱ πρῶτοι διδάξαντες. Ἰδίως δὲ ἀπὸ τὴν κατάρρευση τοῦ σοβιετικοῦ μπλὸκ καὶ μετά ἔλαβε πολὺ χειρότερη ἔκταση κι ἐφαρμογές.
Ὁ πρωταγωνιστὴς τῆς ἱστορίας βέβαια ξύπνησε μὲ τὴν πρώτη φορὰ ποὺ διαπίστωσε τὴν προπαγάνδα τῶν ἐφημερίδων καὶ τοῦ ἐπιστημονισμοῦ. Καὶ κατέληξε φυλακισμένος γιὰ τρία χρόνια, μεταξὺ ἄλλων. Οἱ σημερινοὶ σπουδαγμένοι στὴν πλειοψηφία τους εἶναι πολὺ κατώτεροι, τόσο στὸ μυαλὸ ὅσο καὶ στὸ φρόνημα. Ὁ πρόσφατος νεολογισμὸς High IQ Idiot (ἠλίθιος ὑψηλοῦ IQ), ἀναφέρεται ἀκριβῶς σὲ αὐτὸ τὸ φαινόμενο: σὲ ἀνθρώπους ποὺ ἐφοίτησαν σὲ πανεπιστημιακὰ ἱδρύματα, ἀλλὰ ταυτοχρόνως πιστεύουν ἀκράδαντα τὴν προπαγάνδα τῶν ἐφημερίδων καὶ ΜΜΕ, ἄκριτα καὶ χωρὶς κανέναν ἔλεγχο.
Ἡ ἐγκυρότητα μιᾶς ‘εἰδήσεως’, εἰδικὰ ἐπιστημονικῆς, προφανῶς ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν ἀριθμὸ τῶν πιστῶν της…
Σχετικὰ ἄρθρα
